ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟ 14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023 ΕΩΣ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2024
Η έκθεση προσεγγίζει ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της ελληνικής αρχαιότητας, τη μάχη της Χαιρώνειας που έφερε στην πολιτική σκηνή τον Μέγα Αλέξανδρο και έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία του σύγχρονου κόσμου.
H νέα έκθεση «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» του Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, εντάσσεται στη νέα σειρά αρχαιολογικών εκθέσεων «Ιστορίες Ανθρώπων» και παρουσιάζεται στο Μέγαρο Σταθάτου και στην Πτέρυγα Νεοφύτου Δούκα, υπό την επιμέλεια των Επιστημονικών Διευθυντών του Μουσείου Δρων Παναγιώτη Ιωσήφ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας, και Ιωάννη Φάππα, Επίκουρου Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση τονίζει τη σημασία που είχε η μάχη της Χαιρώνειας κατά την αρχαιότητα στη μετάβαση από την κλασική στην ελληνιστική περίοδο, εποχή κατά την οποία ο ελληνικός πολιτισμός θα κυριαρχήσει για αιώνες και θα θέσει τις βάσεις αυτού που ονομάζουμε Δυτικός κόσμος. Πρόκειται για τη μάχη που έφερε αντιμέτωπους τον στρατό της Μακεδονίας του Φιλίππου Β΄ με αυτόν των συμμαχικών ελληνικών πόλεων της νότιας Ελλάδας- κυρίως τον Ιερό Λόχο της Θήβας και τον στρατό της Αθήνας-, βάζοντας για πρώτη φορά στο προσκήνιο της ιστορίας τον δεκαοκτάχρονο Αλέξανδρο που έμελλε να κατακτήσει τον κόσμο με την μεγάλη εκστρατεία του στην Ασία.
Εκτός από τους δύο κόσμους που συγκρούστηκαν, η έκθεση παρουσιάζει τις ταφικές πρακτικές των δύο στρατευμάτων, στο Πολυάνδριο των 254 Θηβαίων Ιερολοχιτών με το μνημείο του Λέοντα της Χαιρώνειας και στον Τύμβο των Μακεδόνων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αρχαιολογική ανάκτηση της μάχης, προβάλλοντας το έργο δύο πρωτοπόρων της ελληνικής αρχαιολογίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, του Παναγιώτη Σταματάκη και του Γεωργίου Σωτηριάδη.
Η έκθεση «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» είναι η πρώτη μιας νέας σειράς εκθέσεων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης που φέρει τον τίτλο «Ιστορίες Ανθρώπων». Πρόκειται για ιστορίες για τον βίο, τα ήθη και τα έργα θνητών, τα οποία επηρέασαν τη ζωή, τις αντιλήψεις και τη σκέψη των μεταγενέστερων γενεών. Μια τέτοια ιστορία πρόκειται να διηγηθεί και η έκθεση αυτή, βασισμένη στις μαρτυρίες των αρχαίων πηγών και στα κατάλοιπα που άφησαν οι πρωταγωνιστές της.
Στο πλαίσιο της έκθεσης, τέλος, θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις κοινού ενώ το Τμήμα Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Προγραμμάτων του Μουσείου θα προσφέρει εκπαιδευτικές ξεναγήσεις για μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς και ξεναγήσεις στη νοηματική γλώσσα.
Επίσης, με στόχο την προαγωγή της έρευνας για τη Χαιρώνεια, τέλη Φεβρουαρίου του 2024 θα διοργανωθεί διεθνές επιστημονικό συνέδριο.
Διεύθυνση
Μέγαρο Σταθάτου, Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1, Αθήνα
Εισιτήρια | Είσοδος
Κανονικό: 15€
Μειωμένο: 12€
(τα εισιτήρια περιλαμβάνουν την είσοδο στην περιοδική έκθεση & στις Μόνιμες Εκθέσεις)
ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ
Σημείο εκκίνησης της έκθεσης είναι η ίδια η μάχη, εκείνη η συγκεκριμένη μέρα του Αυγούστου του 338 π.Χ., όταν οι Μακεδόνες υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β΄ αντιμετώπισαν στη βοιωτική πόλη της Χαιρώνειας τις υπέρτερες αριθμητικά συμμαχικές δυνάμεις των ελληνικών πόλεων υπό την ηγεσία της Θήβας και την πολιτική παρακίνηση του Αθηναίου πολιτικού Δημοσθένη.
Ο Φίλιππος εμπιστεύεται στον νεαρό Αλέξανδρο την αρχηγία του ιππικού, του σώματος που θα αντιμετωπίσει τον Θηβαϊκό Ιερό Λόχο και θα τον αποδεκατίσει. Οι συνέπειες της μάχης έχουν κοσμοϊστορικό χαρακτήρα: μετά από αυτήν, ο στρατός του Φιλίππου και, κυρίως, του Αλεξάνδρου θα φτάσει στα όρια του γνωστού κόσμου και θα φέρει πρωτόφαντο πλούτο στον ελλαδικό χώρο από τα θησαυροφυλάκια των Περσών βασιλέων. Είναι η ελληνιστική περίοδος κατά την οποία διαταράσσονται οι παραδοσιακές πολιτικές ισορροπίες των ελληνικών πόλεων και επανακαθορίζονται οι κοινωνικές δομές. Οι πόλεις κράτη περνούν σε μια νέα διοικητική δομή, αυτή των βασιλείων, όπου οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται αποκλειστικά στο επίπεδο της πόλης. Πρόκειται για ένα μοντέλο διοίκησης που προσομοιάζει κατά πολύ με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα. Είναι η περίοδος που δημιουργείται ένας νέος άνθρωπος σύμφωνα με το πρότυπο που περιγράφει ο Όμηρος, αυτός που «γνώρισε πολιτείες πολλές, έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές».
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ
Πολλά από τα αρχαιολογικά τεκμήρια της έκθεσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Πρόκειται για αντικείμενα που προέρχονται από τις ανασκαφές του Πολυανδρίου των Θηβαίων και του Τύμβου των Μακεδόνων. Αντικείμενα που είτε δεν είναι πλήρως δημοσιευμένα και γνωστά στην ακαδημαϊκή κοινότητα, είτε βρίσκονται σε μουσεία της ελληνικής περιφέρειας. Επίσης, πολλά από τα εκθέματα μελετήθηκαν διεξοδικά για τις ανάγκες της παρούσας έκθεσης και δημοσιεύονται για πρώτη φορά, αφού βρίσκονταν στις αποθήκες είτε του τοπικού Μουσείου της Χαιρώνειας είτε του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα.
Μεταξύ των εκθεμάτων της έκθεσης ξεχωρίζουν το μοναδικό ταφικό σύνολο του πολεμιστή από την Ηγουμενίτσα με τον μοναδικό σιδερένιο θώρακα και το επαργυρωμένο κράνος, η εξαιρετικής αισθητικής και ιστορικής σημασίας μακεδονική ασπίδα με την επιγραφή Βασιλέως Αλεξάνδρου, προϊόν κατάσχεσης από λαθρανασκαφή, οι χρυσοί στατήρες του Φιλίππου, του Αλεξάνδρου και των Διαδόχων του, τα οστά των Ιερολοχιτών και των Μακεδόνων πεσόντων, ο μοναδικός τάφος της Τανάγρας, απτό σύμβολο της σημασίας της μάχης και στην περιοχή της Βοιωτίας.
Όσον αφορά στο έργο «Μέγας Αλέξανδρος» (1981) του Andy Warhol από το MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, πρόκειται για μια εκδοχή της σειράς Alexander the Great που υλοποίησε ο Warhol μετά από ανάθεση του Αλέξανδρου Ιόλα. Η προσωπογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου απεικονίζει τον αρχαιότερο «διάσημο» που αποθανάτισε ο Warhol και είναι το μοναδικό έργο που δημιουργήθηκε με αφορμή ένα αυθεντικό αρχαίο έργο τέχνης.
Σημαντικό, επίσης, τμήμα της έκθεσης αφιερώνεται στην παρουσίαση αυθεντικών ιστορικών τεκμηρίων και αναφορών γραμμένων από τους πρωτοπόρους της ελληνικής αρχαιολογικής έρευνας, Παναγιώτη Σταματάκη και Γεώργιο Σωτηριάδη, κατά τις ανασκαφές τους στο Πολυάνδριο των Θηβαίων και τον τύμβο των Μακεδόνων, στο τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα αντίστοιχα, προκειμένου να δοθεί η πληρέστερη δυνατή εικόνα για τον τρόπο που η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως την ίδια τη μάχη. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, οι πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που το νεοελληνικό κράτος διαχειρίστηκε τη μάχη και τα μνημεία της, αλλά και η πρόσληψή της από τον τύπο της εποχής: Η μάχη, παρά τη σημασία της, θα ξεχαστεί πριν αρχίσουν δειλά να την ανακαλύπτουν οι περιηγητές από τα τέλη του 18ου κυρίως αιώνα, όταν τα μαρμάρινα σπαράγματα του πεσμένου Λέοντα προσελκύουν το ενδιαφέρον τους. Αναφορές σε ημερολόγια και ζωγραφικές αναπαραστάσεις ξυπνούν το ενδιαφέρον της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξενεί μία από τις πληρέστερες συλλογές Κυκλαδικής Τέχνης στον κόσμo, παρουσιάζοντας τα περίφημα, παγκοσμίως γνωστά, κυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια της 3ης χιλιετίας π.Χ. που επηρέασαν καλλιτέχνες του 20ού και του 21ου αιώνα, όπως οι Brancusi, Modigliani, Giacometti, Hepworth και Moore. Πιστό στη δέσμευσή του να εμπνέει και να προσφέρει σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, το Moυσείο έχει αφήσει το στίγμα του στην πόλη της Αθήνας, εντός και εκτός των χώρων του.
Είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου εποπτευόμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού και δεν λαμβάνει κρατική επιχορήγηση.
Στεγάζεται στο “Μέγαρο Σταθάτου”
Έργο του αρχιτέκτονα Ernest Ziller, το Μέγαρο Σταθάτου είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα στην Αθήνα.
Η είσοδός του βρίσκεται στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1, η πρόσβαση όμως είναι δυνατή και από το κτήριο της Νεοφύτου Δούκα.
Το κτήριο φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις του Μουσείου ενώ είναι ανοιχτό στο κοινό και ως αρχιτεκτονικό μνημείο.