Γράφει η Δήμητρα Χαλικιά
Το ότι οι δασικές πυρκαγιές, έχουν κατακάψει την Ελλάδα, απ’ άκρου εις άκρον και μαζί ανθρώπους, σπίτια, περιουσίες, ζώα, δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά σε όλους μας.
Η κριτική και οι κρίσεις πολλές μια και ο κόσμος πιστεύει ότι η Πολιτεία δεν είναι ποτέ έτοιμη να αντιμετωπίσει τις φυσικές καταστροφές και ιδίως τις δασικές πυρκαγιές, ότι έχουμε ανίκανους και αδιάφορους Πολιτικούς, ότι ο προϋπολογισμός δεν είναι επαρκής, ότι υπάρχει υποστελέχωση, ότι η οργάνωση του Κράτους είναι από ελλιπής έως ανύπαρκτη, και ότι εάν είχαμε μεγαλύτερο από ότι έχουμε, στόλο αεροπυρόσβεσης, τα πράγματα, ισχυρίζονται κάποιοι, θα ήταν σίγουρα καλύτερα. Είναι όμως έτσι;
Διαβάζοντας τα ποσά που δεσμεύονται κάθε χρόνο για την δασοπυρόσβεση διαπιστώνεται ότι η Πολιτεία ”κάνει το χρέος” της, κυρίως σε ότι αφορά την υλικοτεχνική υποδομή της Πυροσβεστικής, Εκπονείται σχέδιο, βγαίνει ΚΥΑ, Αποφάσεις κλπ.
Προσλαμβάνουν ”εποχικούς” κάθε χρόνο και μετά τους απολύουν βεβαίως…
Όλα λειτουργούν, ισχυρίζονται, αλλά, η Ελλάδα στάχτη .
Όταν βλέπω τη στάχτη αυτή, η μνήμη μου με γυρίζει στο μακρινό 1998, όταν ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας ο κ. Σημίτης, που όπως όλοι και όλες γνωρίζουμε ”εκσυγχρόνιζε” την χώρα, αποφάσισε ότι θα διασπάσει το αντικείμενο της Δασοπροστασίας σε δύο κομμάτια.
Στην προστασία και στην πυρόσβεση.
Πέραν της αντιεπιστημονικής άποψης όπου στηρίχθηκε η απόφαση της τότε κυβέρνησης Σημίτη, φάνηκε ότι είχε υπάρξει τεράστια πολιτική πίεση (μετάφραση σε αριθμό ψήφων) από την Ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος, υποστηριζόμενοι από πολλούς βουλευτές και υπουργούς, η οποία απαιτούσε την ανάληψη ευθύνης της Δασοπυρόσβεσης.
Ο πιο ”μάχιμος” Αξιωματικός της Πυροσβεστικής επί του θέματος ήταν ο κ. Αδριανός Γκουρμπάτσης Αντιστράτηγος και υπαρχηγός του ΠΣ, ο οποίος, επί σειρά ετών αρθρογραφούσε και τεκμηρίωνε την άποψή του. Νομικός στην επιστημονική του προέλευση, δεν παρέλειπε να διανθίσει τα άρθρα του με την αναγκαία νομική τεκμηρίωση.
Ήταν ειλικρινά, πολύ πειστικός στο κοινό του και κυρίως προς την τότε Κυβέρνηση, η οποία ενδιαφερόταν πάρα πολύ, – όπως διαπίστωσε η ίδια η Δικαιοσύνη κάποια χρόνια αργότερα – για τις διαδικασίες αγοράς αεροπλάνων και ελικοπτέρων, απολύτως αναγκαία και ίσως τα μόνα ” ικανά” μέσα – όπως ισχυριζόντουσαν στην Πυροσβεστική – για να καταπολεμούνται οι δασικές πυρκαγιές.
Η Δασική Υπηρεσία, ανέβηκε στα ”κάγκελα”, μαζί με όλη την κοινότητα των Δασικών, κάθε ειδικότητας, προσπαθώντας να απαντήσει επιστημονικά ότι αυτός ο διαχωρισμός θα οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα.
Εξήγησαν με κάθε τρόπο, ότι η Δασική Πυρκαγιά αντιμετωπίζεται στην αρχή της, με επίγειες δυνάμεις, οι οποίες γνωρίζουν την περιοχή, την συμπεριφορά των δασικών ειδών στην πυρκαγιά, την γεωμορφολογία της περιοχής, τα περάσματα κλπ κλπ .
Φέρανε παραδείγματα από άλλες μεσογειακές χώρες που πλήττονται και αυτές από τις Δασικές Πυρκαγιές, και το πώς τις διαχειρίζονταν, μίλησαν για τον Καναδά, μα τίποτε.
Η απόφαση ήταν ειλημμένη, αν και πιστεύω, ότι, όταν άκουσαν για τον Καναδά* πρέπει λίγο να ”κοντοστάθηκαν” , αλλά προς μεγάλη ικανοποίηση όλων των “εκσυγχρονιστών”, ένστολών ή μη, η Δασοπυρόσβεση πήγε στην Πυροσβεστική.
Έκτοτε, και πέρα κάποιων ανεμικών προσπαθειών, όπως να δημιουργηθεί ειδικό σώμα δασοπυρόσβεσης και την πρόσληψη 50 δασολόγων στην Πυροσβεστική (ίσως και άλλων δεν το γνωρίζω), το “θέμα” δασικές πυρκαγιές, με όλες τις ιδιαιτερότητες τους (αντιμετώπιση, κατάσβεσής, φύλαξής κλπ) ξεχάστηκε και ενσωματώθηκε στην mainstream ατζέντα της Πυροσβεστικής. …
Έτσι, από το 1998 και εντεύθεν, στα “ευρήματα” μετά από κάθε Δασική Πυρκαγιά, βρίσκονται, εκτός στρεμμάτων Δασών και δασικών εκτάσεων (πολλαπλάσια σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια….), αγροκτήματα, σπίτια, ζώα και Άνθρωποι καρβουνιασμένοι.
Το Δόγμα της Πυροσβεστικής, ήτοι «περιμένω την πυρκαγιά να φθάσει και τότε να αντιμετωπίζω», έχει καταρριφθεί πολλάκις και ΚΥΡΙΩΣ από την ΕΚΑΤΟΜΒΗ ΤΩΝ ΚΑΡΒΟΥΝΙΣΜΕΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΤΟ ΜΑΤΙ.
Διότι η αλήθεια είναι, ότι εάν η Πυροσβεστική είχε κάνει τον κόπο να ανέβει στην Πεντέλη εκεί όπου εκδηλώθηκε μια μικρή εστία από καμένα χόρτα, η πυρκαγιά θα είχε σβηστεί και δεν θα κλαίγαμε πάνω στα αποκαΐδια ανθρώπινης σάρκας.
‘Όλα αυτά τα χρόνια καμία Κυβέρνηση δεν αξιολόγησε τα αποτελέσματα της απόφασης Σημίτη για την αφαίρεση του αντικειμένου από την Δασική Υπηρεσία, αλλά αντιθέτως, άρχισαν να την υποβαθμίζουν, ακόμη και ως Υπηρεσία Δασοπροστασίας.
Σπάσανε την κάθετη δομή της Υπηρεσίας, στείλανε τα Δασαρχεία στις Αποκεντρωμένες, οι περιφερειακές Διευθύνσεις στην περιφέρεια, η κεντρική υπηρεσία στο ΥΠΕΝ και όλες αυτές οι Υπηρεσίες ήταν ανεξάρτητες διοικητικά μεταξύ τους. Συντονισμός εν πράξη!
Δεν εξαιρείται ΚΑΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ από αυτή την εικόνα, ακόμα και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την Κυβέρνηση, παρότι είχαμε συγκεκριμένη πρόταση διάρθρωσης και παρότι κάναμε τα πάντα για να συζητήσουμε με τους τότε αρμόδιους Υπουργούς. ΤΙΠΟΤΕ.
Τα τελευταία χρόνια δε, η κατάσταση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, αν και μετά την είσοδο της πυρκαγιάς στον αστικό ιστό πυκνοκατοικημένων Δήμων της πρωτεύουσας, με μια απανθρακωμένη γυναίκα, νομίζω ότι το επόμενο βήμα της πυρκαγιάς, είναι να κάψει τον Άγνωστο Στρατιώτη στο Σύνταγμα!
Δεν σκοπεύω να επαναλάβω τα ήδη χιλιοειπωμένα από τους Δασικούς.
Δεν τους ακούει κανείς. Άλλωστε, ότι λένε, «το λένε για να υποστηρίξουν την συντεχνία τους», γράφουν οι συν-Έλληνες /Ελληνίδες που για όλα έχουν μια απάντηση.
Για να αποφύγω λοιπόν τον χαρακτηρισμό της “συντεχνίας”, θα παρουσιάσω την άποψη του Αδριανού Γκουρμπάτση, (σε συνταξιοδότηση σήμερα), που αναφέρθηκε προηγουμένως ως υπέρμαχος αλλαγής μοντέλου στην Δασοπυρόσβεση, υπέρ της διάσπασης του αντικείμενου και μεταφορά της Πυρόσβεσης στο ΠΣ. Είκοσι χρόνια μετά την επικράτηση της άποψής του, προχώρησε ο ίδιος σε μια μελέτη με τίτλο «Το κόστος της δασοπυρόσβεσης στην Ελλάδα», την οποία δημοσίευσε, μάλιστα. Στα συμπεράσματα τους, ήταν ειλικρινής καθώς και στην κριτική, μα και αυτοκριτική του για το μέγεθος της καταστροφής που έχει συντελεστεί στη χώρα, μετά το 1998.
Οι διαπιστώσεις της έρευνας είναι οι ακόλουθες
- Από την ανάληψη της δασοπυρόσβεσης από το ΠΣ (1998) μέχρι σήμερα, υπερδιπλασιάστηκε η οργανική δύναμη του προσωπικού του και πολλαπλασιάστηκε ο μηχανολογικός και λοιπός εξοπλισμός του.
- Οι μέσες καμένες από τις δασικές πυρκαγιές εκτάσεις ετησίως είναι 508.544 στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων. Αύξηση 7,6% σε σχέση με τις καμένες εκτάσεις το διάστημα που την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης είχε η Δασική Υπηρεσία.
- Ο μέσος ανά έτος αριθμός δασικών πυρκαγιών, που εκδηλώνονται στην επικράτεια, είναι 1.538 πυρκαγιές. Αύξηση 2,9%, σε σχέση με τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν το διάστημα που την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης είχε η Δασική Υπηρεσία.
- Ο μέσος αριθμός καμένων εκτάσεων ανά δασική πυρκαγιά είναι 330 στρέμματα. Αύξηση 4,4%.
- Καθημερινά εκδηλώνονται στην επικράτεια κατά μέσο όρο 4 δασικές πυρκαγιές και από αυτές καταστρέφονται 1.394 στρέμματα.
- Ο μέσος αριθμός πυροσβεστικών οχημάτων που χρησιμοποιούνται ανά δασική πυρκαγιά είναι 15 οχήματα.
- Ο μέσος αριθμός πυροσβεστών που χρησιμοποιούνται ανά δασική πυρκαγιά είναι 39.
- Ο μέσος αριθμός των εναερίων μέσων που χρησιμοποιούνται καθημερινά στην αεροπυρόσβεση είναι τουλάχιστον 2 πυροσβεστικά Α/Φ από τον εθνικό εναέριο στόλο των ΕΔ και κάθε 2η μέρα επιπλέον των Α/Φ χρησιμοποιείται και 1 μισθωμένο Ε/Π.
- Η μέση διάρκεια μιας δασικής πυρκαγιάς, μέχρι την καταστολή της είναι 15 ώρες.
- 1 στις 4 δασικές πυρκαγιές καταστέλλεται ταυτόχρονα με επίγεια και εναέρια μέσα, ενώ οι 3 με επίγεια μέσα.
- Από τις δασικές πυρκαγιές χάνουν τη ζωή τους ετησίως περισσότερα από 6 – 7 άτομα, εκ των οποίων το 1 ασχολείται με την δασοπυρόσβεση (ως μόνιμος ή εποχικός).
- Το κόστος της δασοπυρόσβεσης σήμερα που την ευθύνη της καταστολής των δασικών πυρκαγιών έχει το ΠΣ σχεδόν τετραπλασιάστηκε, σε σχέση με το διάστημα που την ίδια ευθύνη είχε η Δασική Υπηρεσία.
- Στην Ελλάδα η δασοπυρόσβεση κοστίζει ετησίως σε κάθε πολίτη 22 ευρώ, ενώ στις ΗΠΑ, $ 5 δολάρια ή 4,5 ευρώ .
- Το μέσο κόστος σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου ανά δασική πυρκαγιά είναι 150.000 ευρώ, όταν στις ΗΠΑ το κόστος είναι $ 18.770 δολάρια ή 16.900 ευρώ (9 φορές πιο φτηνό) και στον Καναδά $ 90.360 δολάρια ή 81.300 (2 φορές πιο φτηνό) ευρώ.
- Το συνολικό κόστος δασοπροστασίας είναι 357.000.000 ευρώ. Από αυτό το κόστος της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών είναι 127.000.000 ευρώ και το κόστος της καταστολής (δασοπυρόσβεσης) των δασικών πυρκαγιών είναι 230.000.000 ευρώ. Δηλαδή, το κόστος πρόληψης της δασικών πυρκαγιών αποτελεί δηλαδή το 1/3 των δαπανών, ενώ το κόστος της καταστολής των δασικών πυρκαγιών τα 2/3.
Και τα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1ον. Το σημερινό μοντέλο δασοπυρόσβεσης έχει αποτύχει και δικαιώνεται η Δασική Υπηρεσία.
2ον. Η δασοπυρόσβεση σήμερα είναι πολυδάπανη και ούτε πιο αποτελεσματική και πιο οικονομική είναι, σε σχέση με την Δασική Υπηρεσία.
3ον. Η καταστολή των δασικών πυρκαγιών κοστίζει κάθε έτος πλέον των 320 εκατομμυρίων ευρώ και το κόστος αυτό είναι πολλαπλάσιο, τόσο σε σχέση με την Δασική Υπηρεσία, όσο και με τις ΗΠΑ αλλά και τον Καναδά.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μετά τα παραπάνω, επανερχόμαστε στο κεντρικό μας ερώτημα:
Τι και ποιος φταίει που η Ελλάδα γίνεται στάχτη κάθε χρόνο;
- Έλλειψη μέσων; Είδαμε ότι δεν ισχύει.
- Ελλιπής προϋπολογισμός; Είδαμε ότι δεν ισχύει
- Έλλειψη προσωπικού; Είδαμε ότι δεν ισχύει, εφόσον η Πυροσβεστική διαχειρίζεται τις Δασικές Πυρκαγιές όπως κάθε άλλο αντικείμενο αρμοδιότητάς της. Εάν όμως, η Δασοπυρόσβεση βρει το πραγματικό πλαίσιο άσκησής της, ας αρχίσουν από το να ΠΡΟΣΛΑΒΟΥΝ ΟΛΟΥΣ τους ΕΠΟΧΙΑΚΟΥΣ , που απολύουν μετα από 8 μήνες.
- Έλλειψη αερο-στόλου; Είδαμε ότι ούτε αυτό ισχύει. Είμαστε η χώρα με τον μεγαλύτερο στόλο στην ΕΕ.
- Έλλειψη αποτελεσματικού σχεδιασμού; Ναι! Δεν είναι η ΚΥΑ, και τα άλλα ενημερωτικά έγγραφα που κάνουν τον σχεδιασμό , αποτελεσματικό. Είναι το εφαρμοζόμενο ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΑΣΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΟΥ ΦΤΑΙΕΙ και ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ.
Όσοι/όσες σκεφτήκατε, διαβάζοντας το κείμενο αυτό, ότι το έγραψα για να πω ότι η Δασοπυρόσβεση πρέπει να φύγει από το Πυροσβεστικό Σώμα ή τι καλή που είναι η Δασική Υπηρεσία, ΚΑΝΕΤΕ ΛΑΘΟΣ.
Όσο καταστροφικά αποτελέσματα, είχε η απόφαση Σημίτη το 1998, άλλα τόσα θα είχε εάν έφυγε ΤΩΡΑ η δασοπυρόσβεση από την Πυροσβεστική.
Εάν το 2000, μπορούσε να ξαναπάει η αρμοδιότητα στην Δασική Υπηρεσία, 26 χρόνια μετά, η υπάρχουσα διαλυμένη και υποστελεχωμένη Δασική Υπηρεσία δεν είναι σε θέση να αναλάβει το έργο της Δασοπυρόσβεσης.
Τι πρέπει να γίνει; πιο ορθά: Τι μπορεί να γίνει;
Δεν έχουμε πολλές επιλογές.
Αντίθετα μόνο μια. Την εξής:
Να μελετηθούν σοβαρά τα συμπεράσματα και οι προτάσεις του πορίσματος της Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης των αιτιών των καταστροφικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, καθηγητή Johann Georg Goldammer, Διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (GFMC)
- Συνολικός και ενιαίος σχεδιασμός, που θα πρέπει να αφορά την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, καθώς και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων σε μία λυσιτελή διαδικασία με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας όλων των παραγόντων που πρέπει να προστατευτούν (κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον). Αξιοποίηση όλων των νομοθετικών προβλέψεων, με την ενσωμάτωσή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό στο πλαίσιο ενός Ενιαίου Εθνικού Σχεδίου Προστασίας και Ασφάλειας από τις Πυρκαγιές Δασών και Υπαίθρου.
- Η αντιμετώπιση θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενός συμβουλευτικού και συντονιστικού οργανισμού για τη συστηματική οργάνωση της διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ) σε εθνικό επίπεδο. (σε απλά λόγια Δασική Υπηρεσία και Πυροσβεστική μαζί).
Η αλήθεια ήταν, ότι μόλις πριν λίγα χρόνια, η Κυβέρνηση του Καναδά είχε καλέσει τις 5 Μεσογειακές χώρες της ΕΕ και τις δυο ΓΔ της ΕΕ (Γεωργία, Περιβάλλον) σε επίσημη επίσκεψη στον Καναδά για τα θέματα της Δασοπυρόσβεσης.
Από το Κεμπέκ, όπου η Connair, κατασκεύαζε τα καινούργια της Canadair, μέχρι την British Columbia, όπου η αντιμετώπιση γινόταν με επίγειες κυρίως, μεταφερόμενες από ελικόπτερα. Οι αντιπρόσωποι της Κρατών μελών και οι δυο υπάλληλοι της ΕΕ ήταν Δασολόγοι και μπορούσαν να αξιολογήσουν αυτά που έβλεπαν.
Στην συνέχεια, οι εκπρόσωποι της Connair, ξεκίνησαν τις επισκέψεις τους στα 5 κράτη – μέλη.
Τα ώτα που βρήκαν στην Ελλάδα, εκτός από ευήκοα ήταν και πολλά και σε διάφορα Υπουργεία.
Δήμητρα Χαλικιά
Η Δήμητρα Χαλικιά ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο ΑΠΘ με πτυχίο Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος.
Στη συνέχεια ολοκλήρωσε ένα Master στις Βιομηχανίες αγροτικών προϊόντων στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών της Γαλλίας, ένα DEA (ερευνητικό μεταπτυχιακό) στη Χωροταξία των Αγροτικών Περιοχών στο Πανεπιστήμιο Montpellier IIΙ. DEA στην Ανθρωπογεωγραφία αγροτικών περιοχών στο πανεπιστήμιο στο Παρίσι Nanterre Χ, LS Διαχείριση Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.
Το 2020 ολοκλήρωσε την παρακολούθηση Μεταπτυχιακού Γεωγραφίας, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Εργάσθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη ΓΔ Περιβάλλοντος, στη ΓΔ Εξωτερικών Σχέσεων στις Βρυξέλλες και στη ΓΔ Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Λουξεμβούργο, στη Μονάδα Οργάνωσης του ΕΣΠΑ, Προϊσταμένη του Τμήματος Αξιολόγησης στην Υπηρεσία Συντονισμού και Αξιολόγησης, της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του ΕΣΠΑ, του Υπουργείου Οικονομικών.
Έχει διατελέσει Αντιπρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, του Οργανισμού Πληρωμών των Κοινοτικών Επιδοτήσεων στους Αγρότες και ΓΓ Κοινοτικών Πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού Ταμείου του υπουργείου Εργασίας.
Μιλάει Γαλλικά, Αγγλικά, Ισπανικά.
Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά.