Κριτική Ιάκωβος Γωγάκης
Το βραβευμένο με τη Χρυσή Άρκτο του Φεστιβάλ Βερολίνου, ντοκιμαντέρ της Ματί Ντιόπ, με τίτλο « Dahomey», λαμβάνει χώρα εν μέσω μιας ζωηρής συζήτησης για τον επαναπατρισμό κειμηλίων στις χώρες προέλευσής τους, όπως στην περίπτωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, που είναι ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα παγκοσμίως.
Εν προκειμένω, το ντοκιμαντέρ της Ματί Ντιόπ επικεντρώνεται στην επιστροφή 26 αντικειμένων- από τα 7000- που λεηλατήθηκαν από τους Γάλλους αποικιοκράτες, από το βασίλειο της Dahomey ( είναι το σύγχρονο Μπενίν), το 1892.
Ένα από τα κύρια αφηγηματικά μέσα του ντοκιμαντέρ, είναι η φανταστική φωνή ενός αγάλματος, που θρηνεί την εξορία του και το επερχόμενο ταξίδι του πίσω στο Μπενίν.
Η Ματί Ντιόπ προσωποποιεί τα κειμήλια, δίνοντας φωνή στη νοσταλγία και στις ανησυχίες τους, ενώ παράλληλα καταγράφει και τα επιχειρήματα των φοιτητών του Μπενίν, που είτε αμφισβητούν τον επαναπατρισμό, είτε τον υποστηρίζουν και μάλιστα κάποιοι φοιτητές επιθυμούν, να επιστραφεί το σύνολο των κειμηλίων.
Η ένστασή μας, είναι ότι, δίνοντας χρόνο στις συζητήσεις των φοιτητών, αποκαλύπτεται ότι οι φοιτητές παρασύρονται από τα συναισθήματά τους, είτε από την μια πλευρά είτε από την άλλη κάτι που ενδεχομένως, τους εμποδίζει να εξετάσουν σε βάθος το ζήτημα του επαναπατρισμού των κειμηλίων.
Ως εκ τούτου, η Ντιόπ, παρά την προσπάθειά της να προσδώσει βάθος στις συζητήσεις, παραμένει και η ίδια στο πρώτο επίπεδο της προσέγγισης αυτών των σύνθετων ζητημάτων.
Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο του ντοκιμαντέρ, είναι το ερώτημα που θέτει, σχετικά με το μουσείο ως θεσμό.
Τα κειμήλια που επιστρέφονται στο Μπενίν εξακολουθούν να εκτίθενται πίσω από γυάλινα κουτιά, δημιουργώντας μια αίσθηση, ότι, παρόλο που βρίσκονται ξανά στη γη των προγόνων τους, παραμένουν εγκλωβισμένα σε ένα θεσμικό πλαίσιο που δεν τους αποδίδει τον απαραίτητο σεβασμό.
Εν τέλει, είτε τα αγάλματα βρίσκονται σε ένα μουσείο εκτός του τόπου προέλευσής τους είτε μέσα στην ίδια τους την πατρίδα, δεν θα πρέπει να προβάλλονται μονάχα για να τονώσουν το εθνικό φρόνημα ή να αποτελούν αντικείμενα πολιτικής εκμετάλλευσης.
Αντίθετα, πρέπει να αντιμετωπίζονται ως σύμβολα μιας παγκόσμιας κληρονομιάς που συνδέει τους λαούς του κόσμου με την πολιτιστική ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Η ταινία “Δαχομέη” προβάλλεται από την Πέμπτη 24/10 στους κινηματογράφους