Είναι κοινή και ευρεία η παραδοχή πως το κομματικό φαινόμενο βρίσκεται σε κρίση εδώ και αρκετές δεκαετίες. Μπορεί στην χώρα μας αυτό να εκφράστηκε με ισχυρή ένταση με την έναρξη της οικονομικής κρίσης, όμως στην υπόλοιπη Ευρώπη είχε αρχίσει να διαφαίνεται προγενέστερα.
Η συλλογική εκπροσώπηση απαξιώνεται και το εκλογικό σώμα γίνεται αρκετά ρευστό, μετακινείται με πολύ μεγαλύτερη ευκολία μεταξύ πολιτικών κομμάτων αλλά και μεταξύ συμμετοχής και αποχής. Το πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός πως πλέον αναπτύσσονται κυρίως σχέσεις ανοχής και όχι εμπιστοσύνης.
Εξηγούνται όλα αυτά;
Τα πολιτικά κόμματα, πέρα από την συλλογική εκπροσώπηση σε πολιτικό και κοινοβουλευτικό επίπεδο, υπηρέτησαν για δεκαετίες μια ακόμα καθοριστική λειτουργία. Τη διαμόρφωση μιας παράλληλης κοινωνικής ζωής με εκπαιδευτικές δομές, διακίνηση γνώσης και πληροφορίας κοινωνική και οικονομική στήριξη, κοινωνικοποίηση και ασφάλεια. Μέσα από το κόμμα καθένας και καθεμία ανέπτυσσε ισχυρές σχέσεις, διαμόρφωνε με τις διαθέσιμες γνώσεις του κόμματος την άποψη του για τον κόσμο, αντλούσε εργαλεία να υπερασπιστεί και να παρέμβει στην εργασία του.
Ισχύουν όλα αυτά σήμερα;
Ο 21ος αιώνας μας επιφύλαξε ραγδαίες αλλαγές. Η διαθέσιμη ενημέρωση και πληροφορία βρίσκεται παντού και οι πολίτες βγαίνοντας ήδη από την πόρτα του σπιτιού τους ζουν την καθημερινότητα τους πλήρεις από εργαλεία γνώσης. Οι νέες τεχνολογίες και μορφές επικοινωνίας παραμέρισαν την ενσώματη επαφή και σχέση. Ένας νέος σήμερα, μιλάει οποιαδήποτε στιγμή σε οποιονδήποτε από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου ανταλλάσσοντας εμπειρίες, απόψεις και γνώσεις.
Η εργασία αλλάζει. Αν ξυπνούσε σήμερα κάποιος που έζησε την ζωή του ως τα μέσα του 20ου αιώνα δεν θα αναγνώριζε πολλά από τον κόσμο του. Ένας εργαζόμενος σήμερα μετακινείται διαρκώς, μεταξύ, επαγγελμάτων, θέσεων, ιδιοτήτων και ειδικοτήτων. Είναι και αυτός ρευστός, δεν ζει μια ζωή στην ίδια εργασία με τους ίδιους συναδέλφους. Παράγει από μόνος του νέες μορφές γνώσης, γίνεται ανθρώπινο κεφάλαιο, συνεργάζεται και μετασχηματίζεται.
Αυτοί οι δύο κόσμοι βρίσκονται σε ασυμφωνία. Τίποτα δεν μοιάζει να μπορεί να κάνει ελκυστικό ένα πολιτικό κόμμα σε αυτόν το σύγχρονο άνθρωπο. Είναι δεδομένο πως κανένας δεν θα γυρίσει στο παρελθόν για να ανήκει σε ένα κόμμα που δεν μπορεί να του προσφέρει τίποτα στην καθημερινή του ζωή σήμερα. Όμως τα πολιτικά κόμματα είναι καθοριστικά για την ζωή μας και είναι σημαντικό να σκεφτούμε τι χρειάζεται ώστε να μετατραπεί η ασυμφωνία σε συμφωνία και η ανοχή σε εμπιστοσύνη.
- Κόμμα ανοιχτό, που εμπλουτίζεται διαρκώς από την γνώση και την εμπειρία που παράγουν οι άνθρωποι εκτός του.
- Κόμμα κοινωνικό και ψηφιακό, που επικοινωνούν όλοι μεταξύ τους αδιαμεσολάβητα, διαμορφώνοντας άποψη και θέση για το μέλλον.
- Κόμμα σε κίνηση, που ενεργοποιεί την ιστορία του και μετασχηματίζεται διαρκώς από την ίδια την κοινωνία.
Οτιδήποτε άλλο είναι καταδικασμένο.